Αύρα - Δημήτρης Παναγόπουλος: Ένα Τραγούδι Μια Ιστορία
Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε χαρακτηρίσει το τραγούδι αυτό ως το καλύτερο ελληνικό τραγούδι της δεκαετίας του ’80. Και γράφτηκε από έναν μουσικό που συγκαταλέγεται μέσα στους 100 κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου.
Ο λόγος για το Δημήτρη Παναγόπουλο και την «Αύρα», ένα διαχρονικό τραγούδι το οποίο εδώ και τριάντα περίπου χρόνια δηλώνει παρουσία στα ραδιόφωνα και την ελληνική δισκογραφία.
Η περίπτωση του Δημήτρη Παναγόπουλου είναι πολύ ιδιαίτερη και ίσως μοναδική. Ξεκίνησε το 1985 κερδίζοντας το τρίτο βραβείο στο μουσικό φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το τραγούδι του «Μονόλογος». Όμως κέρδισε για πάντα τις καρδιές των φίλων της μουσικής με την «Αύρα» του 1987, ένα τραγούδι από τον πρώτο του δίσκο με τίτλο «Ασταθής Ισορροπία» (1988).
Ωστόσο το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, παράλληλα με τη διαρκή παρουσία του σε ροκ μουσικές σκηνές και τη δισκογραφία του, έχει συμπεριληφθεί δύο φορές στους 100 κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου, χάρη στο πολύ σημαντικό ερευνητικό έργο του στον τομέα των βιολογικών επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων.
Οι θεωρητικές και πειραματικές εργασίες του έχουν δημοσιευθεί στα καλύτερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και θεωρούνται από τις πιο έγκυρες παγκοσμίως. Ο Δημήτρης Παναγόπουλος είναι ένας κλασικός ρόκερ έχοντας σταδιοδρομήσει παράλληλα ως λέκτορας – ερευνητής Βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ο ίδιος θα δηλώσει για αυτόν τον ιδιότυπο συνδυασμό μουσικής και επιστήμης: «Σε μένα συνδυάζονται και οι δύο τομείς πάρα πολύ καλά. Δεν νομίζω ότι επαγγελματικά βοήθησε το ένα κομμάτι το άλλο, προσωπικά όμως ναι. Θεωρώ ότι ο ένας τομέας συμπληρώνει τον άλλο, ότι δηλαδή η γνώση που έχω πάρει από το ένα κομμάτι συμπληρώνεται και συμπληρώνει τις γνώσεις μου στο άλλο: Όπως υποστήριζαν οι αρχαίοι Έλληνες, «Μηδέ τις επιστήμων ει μη μουσικός» ή «Μουσικήν ποίει και εργάζου» και φαίνεται ότι είχαν δίκιο.
Το ροκ είναι απαραίτητο συστατικό και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου και στην πορεία μου. Αν δεν υπήρχε το ροκ, ίσως να μην ήθελα να γίνω μουσικός, να μην είχε ενδιαφέρον για μένα. (…) Έγινα μουσικός περισσότερο για το ροκ παρά για τη μουσική.
Η μουσική ξεκίνησε από το δημοτικό εν μέσω μπάλας και άλλων πραγμάτων ήμουν στη μπάλα και την αλητεία μέχρι την προχωρημένη εφηβεία μου και πιστεύω ότι αυτό μου έκανε πάρα πολύ καλό. Το μερίδιο αυτό της αλητείας το έζησα γενναία και θεωρώ ότι θα είχα χάσει κάτι πολύ σημαντικό αν δεν το είχα ζήσει και είχα πέσει με τα μούτρα να γίνω ένα παιδί του ωδείου, για παράδειγμα…».
Μεγάλες επιρροές στη σύνθεση της «Αύρας» θα αποτελέσουν οι Doors, ο John Lennon, οι Beatles, ο Tim Buckley και ιδιαίτερα ο Phil Ochs. Ο Παναγόπουλος είχε ανακαλύψει αυτό τον «τεράστιο τραγουδοποιό, μεγάλο ποιητή, επαναστάτη και μουσικό», όπως ο ίδιος τον χαρακτηρίζει, γνωστό ως έναν από τους πιο πολιτικοποιημένους της δεκαετίας του ’60.
Το τραγούδι του Phil Ochs «Changes» αναφέρεται στις δημιουργικές αλλαγές που συμβαίνουν όταν κάποιος φεύγει από μία σχέση πραγματοποιώντας μία αλλαγή στη ζωή του και αποτελεί βασική αναφορά για την «Αύρα».
Η «Αύρα» ξεκινάει σύμφωνα με το δημιουργό της με την κεκαλυμμένη εικόνα ενός χωρισμού «Από την πόρτα σαν θα βγω…», ο όποιος όμως δε χαρακτηρίζεται από τίποτα απαισιόδοξο και θρηνητικό.
Πρόκειται για μία γενναία απόφαση αλλαγής στη ζωή, μιαν αναγκαία ανανέωση. Και η «Αύρα» δεν είναι παρά το αεράκι που διαφεύγει διαρκώς και ταυτόχρονα κάνει αισθητή την παρουσία του μέσα από το θρόισμα των φύλλων, την κίνηση των παραθυρόφυλλων. Ο αέρας, στην ήσυχη μορφή του, ένα από τα τέσσερα βασικά στοιχεία της φύσης σύμφωνα με τους Ίωνες φιλοσόφους.
Αυτό που κάνει ιδιαίτερη μουσικά την «Αύρα» είναι το παίξιμο του τραγουδιού στην κιθάρα. Πρόκειται για τον κιθαριστικό τρόπο παιξίματος της μουσικής ragtime, ένα παλιό είδος μουσικής σύγχρονο με το μπλουζ και προγενέστερο της τζαζ.
Τα μουσικά χαρακτηριστικά του είναι ότι στο πιάνο το αριστερό χέρι παίζει ένα σταθερό μοτίβο, που είναι ανεξάρτητο από αυτό που παίζει το δεξί χέρι. Και οι νότες που παίζει το δεξί χέρι δε συμπίπτουν χρονικά με τις νότες του αριστερού χεριού αλλά πέφτουν ενδιάμεσα. Στην κιθάρα το Ragtime παίζεται συχνά με πένα στον αντίχειρα. Ο Παναγόπουλος εντυπωσιάστηκε όταν για πρώτη φορά άκουσε ragtime quitar ήχο.
Νόμισε ότι δύο εξαιρετικοί κιθαρίστες έπαιζαν ταυτόχρονα, ενώ ο ήχος έβγαινε μόνο από έναν! Στα δεκαοχτώ του, έμαθε το ragtime παίξιμο από έναν Αμερικάνο μουσικό που ζούσε στην Αθήνα. «Αυτό ήταν αποκάλυψη για μένα!» θα πει ο ίδιος. «Σε πέντε λεπτά αυτός ο άνθρωπος μου άνοιξε μία πόρτα που άλλαξε τη ζωή μου».
Η «Αύρα» είναι ίσως από τα λίγα τραγούδια που έγινε τόσο μεγάλη επιτυχία όντας ανεξάρτητο από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του έως σήμερα. Τα δικαιώματα ηχογράφησής του εξακολουθούν να ανήκουν στον Παναγόπουλο. Δεν τα παραχώρησε ποτέ σε εταιρεία, απορρίπτοντας τις κατά καιρούς διόλου ευκαταφρόνητες προσφορές.
Με το που έγραψε ο Δημήτρης το τραγούδι πήγε στρατιώτης μη γνωρίζοντας ακριβώς τι συνέβαινε με την «Αύρα». Κάνοντας σκοπιά με το ραδιοφωνάκι στις τσέπες άκουγε το τραγούδι του να ανακαλύπτεται σιγά σιγά, να παίζεται από ραδιοφωνικούς παραγωγούς και σταθμούς που δεν ήταν δέσμιοι κανενός εταιρικού playlist και τον κόσμο να το αγαπάει και να το αποζητάει.
Επιμέλεια - Παρουσίαση: Κωνσταντίνος Καρεμφύλλης
Ο λόγος για το Δημήτρη Παναγόπουλο και την «Αύρα», ένα διαχρονικό τραγούδι το οποίο εδώ και τριάντα περίπου χρόνια δηλώνει παρουσία στα ραδιόφωνα και την ελληνική δισκογραφία.
Η περίπτωση του Δημήτρη Παναγόπουλου είναι πολύ ιδιαίτερη και ίσως μοναδική. Ξεκίνησε το 1985 κερδίζοντας το τρίτο βραβείο στο μουσικό φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το τραγούδι του «Μονόλογος». Όμως κέρδισε για πάντα τις καρδιές των φίλων της μουσικής με την «Αύρα» του 1987, ένα τραγούδι από τον πρώτο του δίσκο με τίτλο «Ασταθής Ισορροπία» (1988).
Ωστόσο το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, παράλληλα με τη διαρκή παρουσία του σε ροκ μουσικές σκηνές και τη δισκογραφία του, έχει συμπεριληφθεί δύο φορές στους 100 κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου, χάρη στο πολύ σημαντικό ερευνητικό έργο του στον τομέα των βιολογικών επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων.
Οι θεωρητικές και πειραματικές εργασίες του έχουν δημοσιευθεί στα καλύτερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και θεωρούνται από τις πιο έγκυρες παγκοσμίως. Ο Δημήτρης Παναγόπουλος είναι ένας κλασικός ρόκερ έχοντας σταδιοδρομήσει παράλληλα ως λέκτορας – ερευνητής Βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ο ίδιος θα δηλώσει για αυτόν τον ιδιότυπο συνδυασμό μουσικής και επιστήμης: «Σε μένα συνδυάζονται και οι δύο τομείς πάρα πολύ καλά. Δεν νομίζω ότι επαγγελματικά βοήθησε το ένα κομμάτι το άλλο, προσωπικά όμως ναι. Θεωρώ ότι ο ένας τομέας συμπληρώνει τον άλλο, ότι δηλαδή η γνώση που έχω πάρει από το ένα κομμάτι συμπληρώνεται και συμπληρώνει τις γνώσεις μου στο άλλο: Όπως υποστήριζαν οι αρχαίοι Έλληνες, «Μηδέ τις επιστήμων ει μη μουσικός» ή «Μουσικήν ποίει και εργάζου» και φαίνεται ότι είχαν δίκιο.
Το ροκ είναι απαραίτητο συστατικό και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου και στην πορεία μου. Αν δεν υπήρχε το ροκ, ίσως να μην ήθελα να γίνω μουσικός, να μην είχε ενδιαφέρον για μένα. (…) Έγινα μουσικός περισσότερο για το ροκ παρά για τη μουσική.
Η μουσική ξεκίνησε από το δημοτικό εν μέσω μπάλας και άλλων πραγμάτων ήμουν στη μπάλα και την αλητεία μέχρι την προχωρημένη εφηβεία μου και πιστεύω ότι αυτό μου έκανε πάρα πολύ καλό. Το μερίδιο αυτό της αλητείας το έζησα γενναία και θεωρώ ότι θα είχα χάσει κάτι πολύ σημαντικό αν δεν το είχα ζήσει και είχα πέσει με τα μούτρα να γίνω ένα παιδί του ωδείου, για παράδειγμα…».
Μεγάλες επιρροές στη σύνθεση της «Αύρας» θα αποτελέσουν οι Doors, ο John Lennon, οι Beatles, ο Tim Buckley και ιδιαίτερα ο Phil Ochs. Ο Παναγόπουλος είχε ανακαλύψει αυτό τον «τεράστιο τραγουδοποιό, μεγάλο ποιητή, επαναστάτη και μουσικό», όπως ο ίδιος τον χαρακτηρίζει, γνωστό ως έναν από τους πιο πολιτικοποιημένους της δεκαετίας του ’60.
Το τραγούδι του Phil Ochs «Changes» αναφέρεται στις δημιουργικές αλλαγές που συμβαίνουν όταν κάποιος φεύγει από μία σχέση πραγματοποιώντας μία αλλαγή στη ζωή του και αποτελεί βασική αναφορά για την «Αύρα».
Η «Αύρα» ξεκινάει σύμφωνα με το δημιουργό της με την κεκαλυμμένη εικόνα ενός χωρισμού «Από την πόρτα σαν θα βγω…», ο όποιος όμως δε χαρακτηρίζεται από τίποτα απαισιόδοξο και θρηνητικό.
Πρόκειται για μία γενναία απόφαση αλλαγής στη ζωή, μιαν αναγκαία ανανέωση. Και η «Αύρα» δεν είναι παρά το αεράκι που διαφεύγει διαρκώς και ταυτόχρονα κάνει αισθητή την παρουσία του μέσα από το θρόισμα των φύλλων, την κίνηση των παραθυρόφυλλων. Ο αέρας, στην ήσυχη μορφή του, ένα από τα τέσσερα βασικά στοιχεία της φύσης σύμφωνα με τους Ίωνες φιλοσόφους.
Αυτό που κάνει ιδιαίτερη μουσικά την «Αύρα» είναι το παίξιμο του τραγουδιού στην κιθάρα. Πρόκειται για τον κιθαριστικό τρόπο παιξίματος της μουσικής ragtime, ένα παλιό είδος μουσικής σύγχρονο με το μπλουζ και προγενέστερο της τζαζ.
Τα μουσικά χαρακτηριστικά του είναι ότι στο πιάνο το αριστερό χέρι παίζει ένα σταθερό μοτίβο, που είναι ανεξάρτητο από αυτό που παίζει το δεξί χέρι. Και οι νότες που παίζει το δεξί χέρι δε συμπίπτουν χρονικά με τις νότες του αριστερού χεριού αλλά πέφτουν ενδιάμεσα. Στην κιθάρα το Ragtime παίζεται συχνά με πένα στον αντίχειρα. Ο Παναγόπουλος εντυπωσιάστηκε όταν για πρώτη φορά άκουσε ragtime quitar ήχο.
Νόμισε ότι δύο εξαιρετικοί κιθαρίστες έπαιζαν ταυτόχρονα, ενώ ο ήχος έβγαινε μόνο από έναν! Στα δεκαοχτώ του, έμαθε το ragtime παίξιμο από έναν Αμερικάνο μουσικό που ζούσε στην Αθήνα. «Αυτό ήταν αποκάλυψη για μένα!» θα πει ο ίδιος. «Σε πέντε λεπτά αυτός ο άνθρωπος μου άνοιξε μία πόρτα που άλλαξε τη ζωή μου».
Η «Αύρα» είναι ίσως από τα λίγα τραγούδια που έγινε τόσο μεγάλη επιτυχία όντας ανεξάρτητο από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του έως σήμερα. Τα δικαιώματα ηχογράφησής του εξακολουθούν να ανήκουν στον Παναγόπουλο. Δεν τα παραχώρησε ποτέ σε εταιρεία, απορρίπτοντας τις κατά καιρούς διόλου ευκαταφρόνητες προσφορές.
Με το που έγραψε ο Δημήτρης το τραγούδι πήγε στρατιώτης μη γνωρίζοντας ακριβώς τι συνέβαινε με την «Αύρα». Κάνοντας σκοπιά με το ραδιοφωνάκι στις τσέπες άκουγε το τραγούδι του να ανακαλύπτεται σιγά σιγά, να παίζεται από ραδιοφωνικούς παραγωγούς και σταθμούς που δεν ήταν δέσμιοι κανενός εταιρικού playlist και τον κόσμο να το αγαπάει και να το αποζητάει.
Επιμέλεια - Παρουσίαση: Κωνσταντίνος Καρεμφύλλης
